Приказ Министерства образования Республики Беларусь от 29.05.2009 N 674 "Об утверждении норм оценки результатов учебной деятельности и критериев оценки поведения учащихся общеобразовательных учреждений"
Архив ноябрь 2011 года
<< Назад |
<<< Главная страница
Стр. 4
| Стр.1 | Стр.2 | Стр.3 | Стр.4 | Стр.5 | Стр.6 | Стр.7 | Стр.8 | Стр.9 | Стр.10 |
Граматычныя памылкi
Граматычныя - гэта памылкi, дапушчаныя пры ўтварэннi слоў розных часцiн мовы i iх формаў, пабудове словазлучэнняў i сказаў, г.зн. парушэнне словаўтваральнай, марфалагiчнай або сiнтаксiчнай нормаў.
Да тыповых граматычных памылак адносяцца:
I. Памылкi ў структуры слова
1. Пры ўтварэннi слова: стварацель (правiльна: стваральнiк), Толiн (правiльна: Толеў), ластаўкаў (правiльна: ластаўчын), кароўскае (правiльна: каровiна).
2. Пры ўтварэннi формы:
а) назоўнiка: дзвер (правiльна: дзверы), праменнi (правiльна: праменне), медаллю (правiльна: медалём), на жалюзях (правiльна: на жалюзi), кусты ажыннiка (правiльна: ажыннiку), пры доктары (правiльна: пры доктару), кошык яблык (правiльна: яблыкаў);
б) прыметнiка: малодшы на пяць гадоў (правiльна: маладзейшы), самы большы будынак (правiльна: самы вялiкi), бачу братава сына (правiльна: братавага); сястра вышэй за мяне (правiльна: вышэйшая);
в) лiчэбнiка: дзвюмя камандамi (правiльна: дзвюма), стамi вучнямi (правiльна: ста), паўтарамi кiламетрамi (правiльна: паўтара);
г) займеннiка: самаго сябе (правiльна: самога), сваяго народа (правiльна: свайго); сваi пытаннi (правiльна: свае);
д) дзеяслова, дзеепрыметнiка, дзеепрыслоўя: iдзець (правiльна: iдзе), говора (правiльна: гаворыць), змяркаць (правiльна: змяркацца), ён было пайшоў (правiльна: быў пайшоў); рассмяяўшаяся дзiця (правiльна: дзiця, якое рассмяялася; рассмяянае); сядзеў, чытая кнiгу (правiльна: чытаючы);
е) прыслоўя: свяцiў ярчэе (правiльна: свяцiў ярчэй), паступiў сама наймудрэй (правiльна: сама мудра).
II. Памылкi ў структуры словазлучэння
1. Памылкi ў дапасаваннi: тры высокiх будынкi (правiльна: высокiя), два любiмых творы (правiльна: любiмыя), даручыць заданне самiх дзецям (правiльна: самiм).
2. Памылкi ў кiраваннi: дзякаваць настаўнiка (правiльна: настаўнiку), звярнуцца па адрасе (правiльна: на адрас), хварэць грыпам (правiльна: хварэць на грып), пайсцi за хлебам (правiльна: па хлеб), загадчык бiблiятэкай (правiльна: бiблiятэкi), заклапочанасць над пытаннямi (правiльна: заклапочанасць пытаннямi), тры пятыя гектары (правiльна: гектара).
III. Памылкi ў структуры сказа
1. Парушэнне межаў сказа: Нам радасна бачыць. Як прыгажэе родны Мiнск.
2. Парушэнне сувязi памiж дзейнiкам i выказнiкам: Вакол вогнiшча сядзелi i размаўлялi група аднакласнiкаў (правiльна: сядзела i размаўляла). Большасць кнiг прачытаны Андрэем (правiльна: прачытана).
3. Парушэнне суаднесенасцi трывання i часу дзеяслоўных формаў: Калi пачалася вайна, яго мабiлiзоўваюць у армiю. Ён накiроўваецца ў Санкт-Пецярбург i з лёгкасцю паступiў у iнстытут.
4. Памылкi ў пабудове сказаў з дзеепрыслоўнымi зваротамi: Едучы ў цягнiку, у мяне прапалi рэчы. Радуючы Максiма, на вулiцы стала марозна i сонечна. Падыходзячы да школы, мы зайшлi ў клас.
5. Памылкi ў пабудове сказаў з дзеепрыметнымi зваротамi: Каля дарогi ляжалi паваленыя дрэвы бурай (правiльна: паваленыя бурай дрэвы або дрэвы, паваленыя бурай). Пякло нахiленае сонца на захад (правiльна: нахiленае на захад сонца або сонца, нахiленае на захад).
6. Памылкi ў пабудове сказаў з аднароднымi членамi: На пасяджэннi савета класа гаварылi пра збор макулатуры, металалому i аб дапамозе шэфам.
7. Памылкi ў пабудове складаных сказаў: У вобразе дзядзькi Антося аўтар паказвае загубленую маладосць, i ва ўсiм гэтым трэба вiнiць самадзяржаўе.
8. Памылкi пры складаннi сказаў з ускоснай мовай: Ужо неяк пад восень сказала Аленка Сцёпку, што я хачу працягваць вучобу (правiльна: што хоча працягваць вучобу).
9. Пропуск слоў у сказе: Вася хуценька паабедаў i пабег у валейбол (замест гуляць у валейбол).
10. Няўдалы парадак слоў у сказе: Ён выйшаў з ужо кепскiм настроем.
11. Дублiраванне дзейнiка: Мацi, яна заўседы намагалася дапамагчы мне.
Граматычныя памылкi, дапушчаныя ў напiсаннi формаў слоў у дыктантах, пры падлiку далучаюцца да арфаграфiчных. Пры гэтым за адну памылку, напрыклад, лiчыцца напiсанне канчатка [-а] ў родным склоне адзiночнага лiку назоўнiкаў воск, жвiр, лёд. Але калi дапушчаны памылкi ў выразах тыпу лiсце дуба - шафа з дубу, падысцi да перахода - не было пераходу праз вулiцу, другога лiстапада - у час лiстападу дрэвы стаяць аголеныя i падобных, кожную такую памылку трэба лiчыць за асобную.
Арфаграфiчныя памылкi
У пiсьмовых работах вучняў могуць быць дапушчаны памылкi, якiя паўтараюцца, аднатыпныя, грубыя (нягрубыя) памылкi.
Памылкамi, якiя паўтараюцца, лiчацца памылкi, дапушчаныя ў адным i тым жа слове некалькi разоў (напрыклад, земля, да землi) або ў аднакаранёвых словах (напрыклад, мiлодыя, мiладычны).
Памылкi, якiя паўтараюцца, лiчацца за адну.
Да аднатыпных адносяцца памылкi на адно правiла, калi выбар правiльнага напiсання вызначаецца аднымi i тымi ўмовамi: зямля, вясна, сцяна ([е], [ё] - [я]); на ўсходзе, ва ўмовах (напiсанне [ў] нескладовага), па-першае, па-другое, па-трэцяе (правапiс прыслоўяў з прыстаўкай [па-], утвораных ад парадкавых лiчэбнiкаў) i г.д.
Не квалiфiкуюцца як аднатыпныя напiсаннi, якiя вызначаюцца рознымi ўмовамi аднаго i таго правiла: вясна, зямля, сцяна (правапiс [я] ў першым складзе перад нацiскам - адна памылка), завязь, пояс, месяц (правапiс слоў з каранёвым [я] - другая памылка), сезон, герой, кефiр (напiсанне [е] ў запазычаных словах - трэцяя памылка) i г.д.; на ўсходзе, ва ўмовах (напiсанне [ў] нескладовага пасля галосных у пачатку слова - адна памылка), траўка, шаўковы, воўк (другая памылка), жанчына-ўрач, паўночна-ўсходнi (трэцяя памылка), аўдыторыя, паўза, джоўль (чацвертая памылка) i г.д.
Першыя тры аднатыпныя памылкi лiчацца за адну, кожная наступная з аднатыпных - як самастойная.
Грубымi лiчацца арфаграфiчныя памылкi на вывучаныя правiлы (перадача акання, якання на пiсьме, правапiс [о, э, а, е, ё, я] ў складаных словах, правапiс прыстаўных галосных i зычных, нескладовага [ў] i [у] складовага, падоўжаных зычных, спалучэнняў зычных, апострафа i мяккага знака, напiсаннi суфiксаў i канчаткаў розных часцiн мовы, [не] з рознымi часцiнамi мовы, напiсаннi слоў розных часцiн мовы разам, асобна або праз злучок i iнш.).
Да нягрубых адносяцца арфаграфiчныя памылкi:
пры пераносе слоў: а-сака замест аса-ка, сенаў-борка замест се-на-ўбор-ка;
няправiльнае ўжыванне вялiкай i малой лiтар у складаных уласных назвах i назвах неславянскага паходжання: Беларускi Дзяржаўны ўнiверсiтэт; замест Беларускi дзяржаўны ўнiверсiтэт; (возера) Рыца; (гара) Манблан;
у выбары лiтары [ы, i] пасля прыставак на зычны: безiдэйны (замест безыдэйны);
у словах-выключэннях з правiлаў: бонна, мецца; фатаграфiя, матавоз, вустрыца;
у напiсаннi прыслоўяў i блiзкiх да iх па значэннi спалучэнняў назоўнiкаў з прыназоўнiкамi: напамяць (замест на памяць), без перастанку (замест бесперастанку);
напiсаннi разам i асобна [не] з прыметнiкамi i дзеепрыметнiкамi ў ролi выказнiка: Праца няцяжкая. Праца не цяжкая. Заданне нявыкананае. Заданне не выкананае;
напiсаннi [не, нi] ў спалучэннях не хто iншы, як...; нiхто iншы не...
Нягрубыя памылкi лiчацца за паўпамылкi.
Пунктуацыйныя памылкi
Пунктуацыйныя - гэта памылкi, якiя дапускаюцца вучнямi ў дыктантах, пераказах, сачыненнях i iншых пiсьмовых работах. Яны звязаны з парушэннем пунктуацыйных правiлаў. Класiфiкацыя пунктуацыйных памылак даецца ў адпаведнасцi з раздзеламi сiнтаксiсу:
знак прыпынку ў канцы сказа;
працяжнiк памiж галоўнымi членамi;
працяжнiк у няпоўным сказе;
знакi прыпынку пры зваротках;
знакi прыпынку пры пабочных i ўстаўных канструкцыях;
знакi прыпынку пры аднародных членах;
знакi прыпынку пры аднародных членах з абагульняльнымi словамi;
знакi прыпынку пры адасобленых азначэннях;
знакi прыпынку пры адасобленых прыдатках;
знакi прыпынку пры адасобленых акалiчнасцях, выражаных дзеепрыслоўямi;
знакi прыпынку пры адасобленых акалiчнасцях, выражаных назоўнiкамi i прыслоўямi;
знакi прыпынку пры параўнальных зваротах;
знакi прыпынку для выдзялення простай мовы;
знакi прыпынку для аддзялення простай мовы ад слоў аўтара;
знакi прыпынку для выдзялення частак, якiя ўваходзяць у склад складаназалежнага сказа;
знакi прыпынку ў складаназлучаным сказе;
знакi прыпынку для раздзялення аднародных частак, што ўваходзяць у склад складаназалежнага сказа;
коска i коска з кропкай для раздзялення частак, якiя ўваходзяць у склад бяззлучнiкавага сказа;
двукроп'е i працяжнiк для выдзялення частак, якiя ўваходзяць у склад бяззлучнiкавага складанага сказа.
Сярод пунктуацыйных памылак выдзяляюць грубыя i нягрубыя. Аднатыпных пунктуацыйных памылак не бывае, паколькi ў кожным канкрэтным выпадку праблема выбару i пастаноўкi знака прыпынку вырашаецца з улiкам структуры i сэнсу запiсу. Сярод пунктуацыйных памылак могуць быць памылкi, якiя паўтараюцца; калi ўявiць, што адна i тая ж канструкцыя, з адным i тым жа лексiчным напаўненнем паўтараецца ў запiсваемым тэксце некалькi разоў.
Грубыми пунктуацыйнымi памылкамi лiчацца тыя, якiя парушаюць структурна-сэнсавае чляненне пiсьмовага маўлення, таму што з'яўляюцца вынiкам незахавання асноўных пунктуацыйных правiлаў.
Нягрубыя пунктуацыйныя памылкi з'яўляюцца вынiкам парушэння другасных, часцей негатыўных (якiя адмяняюць дзеянне асноўных) правiлаў, якiя звычайна прыводзяцца ў заўвагах i рэгулююць норму, якая не мае шырокага распаўсюджання цi ўяўляе сабою прыватныя выпадкi пастаноўкi знакаў прыпынку.
---------------------------------------------------------------------------
¦ Тып памылкi ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦ Правiла ¦ Грубая ¦ Нягрубая ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦1. Знак прыпынку¦Пропуск знака прыпынку:¦Памылка ў выбары знака: ¦
¦ў канцы сказа: ¦Ранiца_ Спеў жаўранка. ¦1. Ранiца! ¦
¦Ранiца. Спеў ¦ ¦Спеў жаўранка! ¦
¦жаўранка. ¦ ¦2. Бабуля запыталася, хто прынёс¦
¦ ¦ ¦сюды красак? ¦
¦ ¦ ¦3. Пастаноўка кропкi ў загалоўку¦
¦ ¦ ¦тэксту: Зiма. ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦2. Працяжнiк ¦1. Пастаноўка коскi ¦Пастаноўка працяжнiка на месцы ¦
¦памiж галоўнымi ¦памiж дзейнiкам i ¦нулявой звязкi, калi дзейнiк ¦
¦членамi ¦выказнiкам: ¦выражаны асабовым займеннiкам, а¦
¦ ¦Белы пясок паблiзу ¦выказнiк - назоўнiкам у назоўным¦
¦ ¦вады, быў затканы ¦склоне цi калi памiж дзейнiкам i¦
¦ ¦зялёнымi верасамi. ¦выказнiкам, якi выражаны ¦
¦ ¦2. Пропуск працяжнiка ¦назоўнiкам у назоўным склоне, ¦
¦ ¦на месцы нулявой ¦стаiць часцiца [не]: ¦
¦ ¦звязкi: ¦Я _ чалавек. Кажан _ не птушка. ¦
¦ ¦Плошча поля _ 20 ¦ ¦
¦ ¦гектараў. ¦ ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦У выпадку, калi дапускаюцца варыянты ўжывання цi неўжывання працяжнiка, ¦
¦любое адхiленне ад нормы можна не браць у разлiк пры выстаўленнi адзнакi.¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦3. Знакi ¦1. Пропуск коскi памiж ¦1. Пастаноўка лiшняй коскi ¦
¦прыпынку пры ¦аднароднымi членамi ¦памiж аднароднымi членамi: ¦
¦аднародных ¦(акрамя пастаноўкi ¦Пажар заўважылi<,> як з баракаў,¦
¦членах ¦коскi памiж ¦так i з пасёлка. ¦
¦ ¦неаднароднымi ¦Я ўсмiхаюся<,> i вясне, i сонцу,¦
¦ ¦азначэннямi): ¦i дожджыку. ¦
¦ ¦Згiнулi сцюжы_ марозы_ ¦2. Ужыванне коскi памiж ¦
¦ ¦мяцелiцы. ¦неаднароднымi азначэннямi: ¦
¦ ¦2. Пропуск двукроп'я цi¦Насталi кароткiя<,> летнiя ночы.¦
¦ ¦працяжнiка для ¦А пад бэзам раслi высокiя<,> ¦
¦ ¦аддзялення аднародных ¦чырвоныя вяргiнi. ¦
¦ ¦членаў ад ¦3. Няправiльны выбар ¦
¦ ¦абагульняльных слоў: ¦двукроп'я ¦
¦ ¦У хаце не было нiкога_ ¦цi працяжнiка пры абагульняльных¦
¦ ¦нi старых, нi малых. ¦словах: ¦
¦ ¦Будынак, парк i ¦Мы з талентамi ўсе <-> i лекар, ¦
¦ ¦агароджа _ было ўсе ¦i пажарнiк, i слуцкi хлебасей. У¦
¦ ¦слаўна i прыгожа. ¦нас i цыбуля, i сала, i ¦
¦ ¦ ¦бульба<:> усё ёсць. ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦4. Знакi ¦Пропуск знака для ¦1. Няправiльны выбар знака ¦
¦прыпынку пры ¦выдзялення зваротка: ¦прыпынку пры зваротках у ¦
¦зваротках ¦Я помню летнiя часiны ¦выпадках, калi эмацыянальнасць ¦
¦ ¦i вас _ [грыбныя] ¦выказвання падкрэслiваецца ¦
¦ ¦[баравiны!] ¦лексiчна: ¦
¦ ¦Тужыць_ [браток]_ не ¦"Алесь. Уцякай хутчэй!" - ¦
¦ ¦маем часу! ¦[загаласiў] сусед. ¦
¦ ¦[Мой сынок]_ Усмiхайся,¦2. Пастаноўка лiшняй коскi ¦
¦ ¦шчаслiвыя песнi спявай!¦пасля часцiцы [о] пры зваротку: ¦
¦ ¦ ¦О<,> [родны край], не дай ¦
¦ ¦ ¦забыцца аб радасцi сустрэчы. ¦
¦ ¦ ¦3. Пропуск косак для выдзялення ¦
¦ ¦ ¦паясняльных слоў да зваротка пры¦
¦ ¦ ¦iх раздзяленнi: ¦
¦ ¦ ¦[Мая рыбка], спi _ [залатая]! ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦5. Знакi ¦Пропуск знака прыпынку ¦Няправiльны выбар знакаў ¦
¦прыпынку пры ¦для выдзялення найбольш¦прыпынку для выдзялення пабочных¦
¦пабочных словах ¦ужывальных пабочных ¦i ўстаўных канструкцый: ¦
¦i сказах ¦слоў, сказаў: ¦Хлопцы<,> [a iх было чалавек ¦
¦ ¦[Словам]_ сабралiся ¦восем]<,> дружна запляскалi ¦
¦ ¦выходзiць удвух. ¦Сцёпку. ¦
¦ ¦Спрадвеку_ [як людзi] ¦ ¦
¦ ¦[сцвярджаюць]_ праз бор¦ ¦
¦ ¦гасцiнец ляжаў. ¦ ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦6. Знакi ¦Памылкi, звязаныя з ¦1. Пропуск другой коскi для ¦
¦прыпынку пры ¦выдзяленнем знакамi ¦выдзялення адасобленага члена ¦
¦адасобленых ¦прыпынку адасобленых ¦сказа перад злучнiкам i (цi ¦
¦членах сказа ¦членаў сказа (акрамя ¦пасля яго), якi спалучае ¦
¦ ¦зваротаў з як): ¦аднародныя члены: ¦
¦ ¦Полымем палае дол_ ¦Сонца апусцiлася зусiм нiзка i_ ¦
¦ ¦[зарослы пералескамi]. ¦[стамiўшыся], начало хiлiцца на ¦
¦ ¦[Здзiўлены]_ я паволi ¦захад. ¦
¦ ¦ўстаю з лаўкi. ¦2. Пропуск адасаблення ¦
¦ ¦Час ад часу блiскала ¦адзiночных дзеепрыслоўяў: ¦
¦ ¦маланка_ [асвятляючы] ¦Раз-пораз стукалi_ [падаючы]_ ¦
¦ ¦[паплавы]. ¦спiлаваныя дрэвы. ¦
¦ ¦ ¦3. Адасабленне акалiчнасцей, ¦
¦ ¦ ¦выражаных адзiночнымi ¦
¦ ¦ ¦дзеепрыслоўямi, якiя сваiм ¦
¦ ¦ ¦значэннем наблiжаюцца да ¦
¦ ¦ ¦прыслоўяў спосабу дзеяння цi ¦
¦ ¦ ¦часу: ¦
¦ ¦ ¦Лена бегла<,> не азiраючыся. ¦
¦ ¦ ¦4. Адсутнасць знакаў прыпынку ¦
¦ ¦ ¦для выдзялення адасобленых ¦
¦ ¦ ¦акалiчнасцей, выражаных ¦
¦ ¦ ¦назоўнiкамi з прыназоўнiкамi ¦
¦ ¦ ¦дзякуючы, адпаведна, насуперак, ¦
¦ ¦ ¦у адпаведнасцi з, са згоды i ¦
¦ ¦ ¦iншымi са значэннем прычыны, ¦
¦ ¦ ¦умовы, уступкi, спосабу дзеяння:¦
¦ ¦ ¦Нягледзячы на трывожны час_ ¦
¦ ¦ ¦рынак жыў сваiм звычайным ¦
¦ ¦ ¦жыццём. ¦
¦ ¦ ¦У адпаведнасцi з законам_ кожны ¦
¦ ¦ ¦мае права на працу. ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦7. Знакi ¦Пропуск косак пры ¦ ¦
¦прыпынку пры ¦выдзяленнi ¦ ¦
¦ўдакладняльных ¦ўдакладняльных ¦ ¦
¦акалiчнасцях ¦акалiчнасцей месца i ¦ ¦
¦месца i часу ¦часу: ¦ ¦
¦ ¦За дваром_ ¦ ¦
¦ ¦[на бярозах]_ была ¦ ¦
¦ ¦пасека. ¦ ¦
¦ ¦На другi дзень_ ¦ ¦
¦ ¦[зранку]_ па вёсцы ¦ ¦
¦ ¦пранеслася чутка пра ¦ ¦
¦ ¦дзiўнае здарэнне. ¦ ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦8. Знакi ¦1. Памылкi ў пропуску ¦1. Пастаноўка лшнiх двукоссяў, ¦
¦прыпынку ў ¦знакаў для выдзялення ¦коскi замест кропкi пасля слоў ¦
¦сказах з простай¦простай мовы: ¦аўтара, што разрываюць простую ¦
¦мовай ¦_[Сцяпанка], - сказаў ¦мову, якая складаецца ¦
¦ ¦чалавек, - [iдзi ¦з разнатыпных па мэце выказвання¦
¦ ¦пасядзiў цяньку]_. ¦i iнтанацыi сказаў, ¦
¦ ¦2. Памылкi ў пропуску ¦замена двукроп'я кропкай цi ¦
¦ ¦знакаў для аддзялення ¦коскай пасля слоў аўтара, у якiх¦
¦ ¦простай мовы ад слоў ¦ёсць указанне на працяг простай ¦
¦ ¦аўтара, а таксама ¦мовы, парушэнне паслядоўнасцi ¦
¦ ¦знакаў у канцы простай ¦размяшчэння знакаў пры iх ¦
¦ ¦мовы: ¦спалучэннi. ¦
¦ ¦"Гэй, паромшчык!_ нехта¦2. Памылковы выбар знака ¦
¦ ¦гучна клiкаў з другога ¦прыпынку пры простай мове: ¦
¦ ¦берага. ¦Стораж загадаў: ["Пакiньце] ¦
¦ ¦Пропуск аднаго з парных¦памяшканне!"]<,> i выключыў ¦
¦ ¦знакаў цi некалькiх ¦святло. ¦
¦ ¦лiчацца за адну ¦ ¦
¦ ¦памылку. ¦ ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦9. Знакi ¦Пропуск коскi для раз- ¦Пастаноўка лiшняй коскi ў ¦
¦прыпынку ў ¦дзялення частак ¦складаназлучаным сказе з ¦
¦складаназлучаным¦складаназлучанага ¦агульным даданым членам або ¦
¦сказе ¦сказа: ¦агульным пабочным словам цi ¦
¦ ¦Палiвае стэпы дожджык ¦часцiцай: ¦
¦ ¦бойкi_ [ды] шумяць ¦[Праз нейкi час] вецер разагнаў ¦
¦ ¦высокiя пшанiцы. ¦хмары<,> i дождж сцiх. ¦
¦ ¦ ¦[Толькi] верхавiны соснаў ¦
¦ ¦ ¦гулi<,> ды шалясцелi асiны. ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦10. Знакi ¦1. Пропуск знака ¦ ¦
¦прыпынку ў ¦прыпынку для выдзялення¦ ¦
¦складаназалежных¦даданай часткi: ¦ ¦
¦сказах ¦Мы пайшлi туды_ ¦ ¦
¦ ¦[адкуль чулася песня]. ¦ ¦
¦ ¦2. Пастаноўка коскi ¦ ¦
¦ ¦перад злучнiкам [i], ¦ ¦
¦ ¦якi спалучае аднародныя¦ ¦
¦ ¦даданыя часткi ў ¦ ¦
¦ ¦складаназалежным сказе:¦ ¦
¦ ¦Чуваць было, [як] ¦ ¦
¦ ¦цвыркае конiк у ¦ ¦
¦ ¦траве<,> i [як] гулка ¦ ¦
¦ ¦стукае дзяцел. ¦ ¦
+----------------+-----------------------+--------------------------------+
¦11. Знакi ¦1. Пропуск знака для ¦ ¦
¦прыпынку ў ¦раздзялення частак ¦ ¦
¦бяззлучнiкавых ¦бяззлучнiкавага ¦ ¦
¦складаных сказах¦складанага сказа: ¦ ¦
¦ ¦Цвiтуць лугi_ ўздымае ¦ ¦
¦ ¦жыта каласы. ¦ ¦
¦ ¦Падрасцеш вялiкi_ ¦ ¦
¦ ¦раскажу тады. ¦ ¦
¦ ¦Усе бачылi_ яна i ¦ ¦
¦ ¦прыгожая, i ўдалая. ¦ ¦
¦ ¦2. Памылковы выбар ¦ ¦
¦ ¦знака памiж часткамi ¦ ¦
¦ ¦бяззлучнiкавага ¦ ¦
¦ ¦складанага сказа: ¦ ¦
¦ ¦Алесь зразумеў - ¦ ¦
¦ ¦нервовасць Кастуся ¦ ¦
¦ ¦можа сапсаваць справу. ¦ ¦
¦ ¦Слова сказаў: сякераю ¦ ¦
¦ ¦адсек. ¦ ¦
-----------------+-----------------------+---------------------------------
3.2. Ацэнка вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў па вучэбным прадмеце "Беларуская лiтаратура"
Плануемыя вынiкi навучання ў прадметна-дзейнаснай форме вызначаны вучэбнымi праграмамi ў адпаведнасцi з патрабаваннямi адукацыйнага стандарта па вучэбным прадмеце "Беларуская лiтаратура". Падрыхтоўка вучняў прадугледжвае фармiраванне: тэарэтыка-лiтаратурных i гiсторыка-лiтаратурных ведаў; чытацкiх уменняў; сiстэмы эмацыянальна-каштоўнасных адносiн; вопыту лiтаратурна-творчай дзейнасцi.
Вынiкi вучэбнай дзейнасцi вучняў па беларускай лiтаратуры ацэньваюцца па наступных параметрах:
змястоўнасць i глыбiня вуснага i пiсьмовага выказвання, якiя адлюстроўваюць якасць успрымання i разумення мастацкага твора, сфармiраванасць аналiтычных i маўленчых уменняў, здольнасць выкарыстоўваць iх на практыцы, самастойнасць ацэнак падзей i характараў у мастацкiх творах, iх аргументаванасць;
выразнасць чытання на памяць;
тэхнiка чытання незнаёмага тэксту.
Паўрочны кантроль вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў ажыццяўляецца ў вуснай i пiсьмовай формах цi ў iх спалучэннi шляхам правядзення iндывiдуальнага, групавога, франтальнага апытанняў з выкарыстаннем пытанняў i заданняў, змешчаных у падручнiках, вучэбных, вучэбна-метадычных дапаможнiках, а таксама iншых спосабаў кантролю.
Працуючы над тэкстам мастацкага твора згодна з пытаннямi i заданнямi падручнiка, настаўнiк выпраўляе сэнсавыя, а таксама маўленчыя i граматычныя памылкi ў адказе вучня. Аналiтычныя пытаннi падручнiка могуць быць прапанаваны для пiсьмовага адказу пасля абмеркавання iх на папярэднiх уроках.
Пры ацэньваннi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў улiчваюцца iх узроставыя асаблiвасцi i магчымасцi.
Тэматычны кантроль вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў ажыццяўляецца ў вуснай i пiсьмовай формах цi ў iх спалучэннi.
Пры ацэнцы вусных адказаў i пiсьмовых работ вучняў (разгорнуты адказ на пытанне, пераказ, аповед пра героя i iнш.) улiчваюцца:
разуменне ўзаемасувязi падзей, учынкаў, характараў персанажаў i важнейшых сродкаў iх паказу (у адпаведнасцi з патрабаваннямi праграмы);
правiльнасць i матываванасць адбору эпiзодаў, малюнкаў, дэталяў для вырашэння пастаўленай настаўнiкам задачы;
кампазiцыйная стройнасць i логiка пабудовы адказу;
моўная пiсьменнасць, культура вымаўлення (захаванне арфаэпiчных i акцэнталагiчных нормаў; правiльнае iнтанаванне).
Заахвочваюцца самастойнасць думкi вучняў, аргументаванасць i пераканаўчасць довадаў, арыгiнальнасць падыходаў да вырашэння задачы, эмацыянальнасць адказу, выразнасць i вобразнасць мовы.
Ацэнкай вусных адказаў i пiсьмовых работ па лiтаратуры неабходна заахвочваць глыбокае, iндывiдуальна-асобаснае ўспрыманне лiтаратуры як мастацтва слова.
Ацэнка вуснага i пiсьмовага выказвання
----+----------------------------------------------------------------------
¦Бал¦ Паказчыкi ацэнкi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 1 ¦Тэкст лiтаратурнага твора прачытаны часткова. Вучань мае вельмi ¦
¦ ¦прыблизнае ўяўленне пра яго змест. Пастаўленыя пытаннi не асэн- ¦
¦ ¦соўваюцца. Вiдавочная абмежаванасць слоўнiкавага запасу, неразвiтасць¦
¦ ¦мовы, наяўнасць шматлiкiх граматычных, лексiчных, арфаэпiчных памылак¦
¦ ¦(больш за 8) ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 2 ¦Тэкст прачытаны фрагментарна, спасцiгнуты на элементарным узроўнi. ¦
¦ ¦Навыкi пераказу тэксту адсутнiчаюць. Мова неразвитая, са шматлiкiмi ¦
¦ ¦маўленчымi памылкамi (7 - 8) ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 3 ¦Твор прачытаны, эмацыянальна ўспрыняты, але ўзнаўленне зместу ¦
¦ ¦неўсвядомленае, фрагментарнае: вучань не бачыць сувязi памiж эпiзодам¦
¦ ¦i характарам героя, не разумее агульнага пафасу твора. Мова ¦
¦ ¦невыразная, з вялiкай колькасцю маўленчых памылак (6 - 7) ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 4 ¦Лiтаратурны твор эмацыянальна перажываецца, эмацыянальна ацэньваецца ¦
¦ ¦на ўзроўнi "падабаецца - не падабаецца". Вучэбны матэрыял узнаўляецца¦
¦ ¦неўсвядомлена. Мова аднастайная, са значнай колькасцю памылак (5 - 6)¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 5 ¦Твор эмацыянальна перажываецца i асэнсоўваецца са спробай ацанiць ¦
¦ ¦характары i сiтуацыi па маральных крытэрыях. Цiкавасць да маральнага ¦
¦ ¦аспекту ўчынкаў i паводзiн герояў. Спроба спасцiгнуць вобразны лад ¦
¦ ¦твора, аўтарскiя адносiны да герояў i падзей пры адсутнасцi ¦
¦ ¦аналiтычных уменняў. Змест твора пераказваецца ўсвядомлена. Мова ¦
¦ ¦невыразная, з памылкамi (4 - 5) ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 6 ¦Дастаткова поўнае разуменне i асэнсаванне лiтаратурнага твора на фоне¦
¦ ¦эмацыянальнага перажывання сiтуацыi са спробай абгрунтаванай ацэнкi ¦
¦ ¦падзей i характараў па маральных крытэрыях. Сустракаюцца 3 - 4 ¦
¦ ¦маўленчыя памылкi ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 7 ¦Валоданне тэкстам, эмацыянальна-маральныя ацэнкi характараў i ¦
¦ ¦сiтуацый з улiкам кампазiцыйнай будовы твора (роля пейзажу, партрэта,¦
¦ ¦моўнай характарыстыкi i iнш.). Дапускаюцца 2 - 3 маўленчыя памылкi ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 8 ¦Разуменне праблематыкi лiтаратурнага твора. Свабоднае валоданне ¦
¦ ¦тэкстам, ужыванне цытат з яго для падмацавання сваiх меркаванняў. ¦
¦ ¦Самастойнасць ацэнкi стандартных сiтуацый па маральных крытэрыях з ¦
¦ ¦улiкам кампазiцыйнай будовы твора (асэнсаванне iдэйна-кампазiцыйнай ¦
¦ ¦ролi эпiзоду). Дапускаюцца 1 - 2 маўленчыя памылкi ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 9 ¦Уменне аналiзаваць характар лiтаратурнага героя ў святле пастаўленай ¦
¦ ¦аўтарам праблемы, з улiкам жанравай i стылёвай спецыфiкi мастацкага ¦
¦ ¦твора. Самастойнасць у ацэнцы нестандартных сiтуацый, характараў, ¦
¦ ¦абгрунтаванасць меркаванняў. Дапускаюцца 1 - 2 маўленчыя памылкi, ¦
¦ ¦якiя выпраўляюцца самiм вучнем ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦10 ¦Уменне аналiзаваць лiтаратурны твор, выяўляць яго праблематыку, ¦
¦ ¦iдэйны сэнс; уменне праводзiць лiтаратурныя аналогii i супастаўленнi.¦
¦ ¦Уменне бачыць сувязь памiж характарамi ў вобразнай сiстэме твора, ¦
¦ ¦памiж сiстэмай вобразаў i кампазiцыйнай пабудовай твора з мэтай ¦
¦ ¦высвятлення аўтарскай канцэпцыi жыцця i асобы. Адсутнасць маўленчых ¦
¦ ¦памылак. Творчы падыход пры выкананнi задання ¦
----+----------------------------------------------------------------------
Ацэнка выразнага чытання на памяць
----+----------------------------------------------------------------------
¦Бал¦ Паказчыкi ацэнкi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 1 ¦Фрагментарнае ўзнаўленне тэксту, са шматлiкiмi арфаэпiчнымi памылкамi¦
¦ ¦(больш за 7) ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 2 ¦Фрагментарнае ўзнаўленне тэксту. Чытанне манатоннае, з арфаэпiчнымi ¦
¦ ¦памылкамi (6 - 7) ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 3 ¦Няпоўнае ўзнаўленне тэксту. Узнаўленне тэксту са шматлiкiмi памылкамi¦
¦ ¦(5 - 6). Слабае iнтанаванне, без адчування аўтарскага настрою ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 4 ¦Няпоўнае ўзнаўленне тэксту. Чытанне з 4 - 5 памылкамi. Спробы ¦
¦ ¦эмацыянальна адгукацца на перажываннi, увасобленыя ў мастацкiм тэксце¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 5 ¦Чытанне з 2 - 3 памылкамi. Спробы эмацыянальна ўключыцца ў маральна- ¦
¦ ¦этычную сiтуацыю перажывання i перадаць голасам настрой ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 6 ¦Чытанне з 1 - 2 памылкамi. Спробы ўзнавiць голасам i iнтанацыяй ¦
¦ ¦перажываннi лiрычнага героя ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 7 ¦Выразная дыкцыя пры добрым веданнi тэксту (1 - 2 запiнкi). Спроба ¦
¦ ¦ўзнаўлення эмацыянальнага напружання тэксту ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 8 ¦Добрае веданне тэксту. Аўтарская iнтанацыя перададзена правiльна. ¦
¦ ¦Узнаўленне эмацыянальнага напружання тэксту ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 9 ¦Поўнае веданне тэксту. Спробы самастойнай iнтэрпрэтацыi аўтарскай ¦
¦ ¦пазiцыi ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦10 ¦Бездакорнае веданне тэксту. Выразнае чытанне на аснове самастойнай ¦
¦ ¦iнтэрпрэтацыi аўтарскай пазiцыi ¦
----+----------------------------------------------------------------------
Ацэнка тэхнiкi чытання (для V - VIII класаў) <*>
--------------------------------
<*> Хуткасць чытання не ўлiчваецца.
Пры ацэнцы вынiкаў вучэбнай дзейнасцi вучняў улiчваецца характар дапушчаных iстотных i неiстотных памылак.
----+----------------------------------------------------------------------
¦Бал¦ Паказчыкi ацэнкi вынiкаў вучэбнай дзейнасцi ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 1 ¦Чытанне па складах або чытанне паасобных слоў без захавання iнтанацыi¦
¦ ¦сказа i без улiку знакаў прыпынку ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 2 ¦Чытанне па словах, з памылкамi ў канчатках, без захавання iнтанацыi ¦
¦ ¦сказа i без улiку знакаў прыпынку (неасэнсаванае чытанне) ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 3 ¦Чытанне па словазлучэннях, з памылкамi ў нацiсках слоў i няправiльным¦
¦ ¦лагiчным нацiскам ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 4 ¦Чытанне па словазлучэннях. Слабае асэнсаванне тэксту, невыразная ¦
¦ ¦iнтанацыя ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 5 ¦Недастаткова асэнсаванае чытанне па фразах без неабходнай iнтанацыi ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 6 ¦Асэнсаванае фразавае чытанне з захаваннем сэнсавых паўз. Наяўнасць 2 ¦
¦ ¦- 3 нязначных арфаэпiчных памылак ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 7 ¦Беглае фразавае чытанне, асэнсаванае, з захаваннем сэнсавых паўз i ¦
¦ ¦iнтанацыi сказа. Наяўнасць 1 - 2 нязначных арфаэпiчных памылак ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 8 ¦Свабоднае чытанне з захаваннем арфаэпiчных норм. Дапускаецца 1 ¦
¦ ¦арфаэпiчная памылка, якая самастойна выпраўляецца вучнем ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦ 9 ¦Чытанне выразнае. Арфаэпiчныя памылкi адсутнiчаюць ¦
+---+---------------------------------------------------------------------+
¦10 ¦Выразнае, iнтанацыйна багатае чытанне тэксту з захаваннем арфаэпiчных¦
¦ ¦норм ¦
----+----------------------------------------------------------------------
Апiсанне характару памылак
------------+--------------+--------------------+--------------------------
¦ Характар ¦ Тэхнiка ¦Выразнае чытанне на ¦ Вуснае i пiсьмовае ¦
¦ памылак ¦ чытання ¦ памяць ¦ выказванне ¦
+-----------+--------------+--------------------+-------------------------+
¦Неiстотныя ¦Адзiнкавыя ¦Няправiльна ¦Недастатковая ¦
¦памылкi ¦памылкi ў ¦пастаўлены лагiчны ¦аргументацыя свайго ¦
¦(адзнака ¦нацiсках i ¦нацiск пры агульным ¦пункта гледжання на ¦
¦можа быць ¦вымаўленнi ¦правiльным ¦сiтуацыю i характар у ¦
¦знiжана на ¦асобных слоў ¦iнтанаваннi i добрым¦лiтаратурным творы ¦
¦1 бал) ¦пры беглым ¦веданнi тэксту ¦ ¦
¦ ¦асэнсаваным ¦ ¦ ¦
¦ ¦чытаннi ¦ ¦ ¦
+-----------+--------------+--------------------+-------------------------+
¦Iстотныя ¦Абцяжаранае ¦Манатоннасць. ¦1. Кепскае веданне ¦
¦памылкi ¦пафразавае ¦Адсутнасць ¦тэксту мастацкага ¦
¦(адзнака ¦чытанне, калi ¦неабходнага ўзроўню ¦твора (з чужых слоў ¦
¦можа быць ¦не ¦дыкцыi i невыразнае ¦цi пераказаў, неразуменне¦
¦знiжана на ¦асэнсоўваецца ¦вымаўленне ¦прачытанага), ¦
¦2 - 3 балы)¦сувязь памiж ¦канчаткаў. ¦што выяўляецца: ¦
¦ ¦сказамi ¦Недарэчныя паўзы цi ¦а) у блытаннi iмёнаў ¦
¦ ¦ ¦паскарэнне тэмпу ¦герояў, падобных ¦
¦ ¦ ¦чытання. ¦сiтуацый, месца дзеяння ¦
¦ ¦ ¦Неадэкватная ¦i да т.п.; ¦
¦ ¦ ¦iнтанацыя пры ¦б) у прыпiсваннi слоў ¦
¦ ¦ ¦перадачы знакаў ¦цi ўчынкаў iншаму ¦
¦ ¦ ¦прыпынку ¦лiтаратурнаму герою; ¦
¦ ¦ ¦ ¦в) у зруху падзей па ¦
¦ ¦ ¦ ¦часе; ¦
¦ ¦ ¦ ¦г) у неразуменнi ¦
¦ ¦ ¦ ¦прычынна-вынiковых ¦
¦ ¦ ¦ ¦сувязей. ¦
¦ ¦ ¦ ¦2. Замена аналiзу ¦
¦ ¦ ¦ ¦тэксту яго пераказам. ¦
¦ ¦ ¦ ¦3. Няўменне асэнсаваць ¦
¦ ¦ ¦ ¦сувязь характараў з ¦
¦ ¦ ¦ ¦сюжэтам i кампазiцыяй ¦
¦ ¦ ¦ ¦лiтаратурнага твора ¦
------------+--------------+--------------------+--------------------------
Пры правядзеннi выпускнога экзамену па вучэбным прадмеце "Беларуская лiтаратура" адказ вучня на кожнае пытанне экзаменацыйнага бiлета ацэньваецца асобна.
Вынiковая адзнака вызначаецца як сярэдняе арыфметычнае адзнак, выстаўленых за адказ на кожнае з пытанняў экзаменацыйнага бiлета.
3.3. Оценка результатов учебной деятельности учащихся по учебному предмету "Русский язык"
Обучение русскому языку как учебному предмету призвано обеспечить усвоение учащимися знаний основ науки о языке, закономерностей и правил его функционирования, формирование культуры устной и письменной речи.
Планируемые результаты обучения в предметно-деятельностной форме определены учебными программами в соответствии с требованиями образовательного стандарта по учебному предмету "Русский язык".
В соответствии с заданным содержанием и объемом лингвистических и речевых знаний, умений и навыков контролю и оценке подлежат уровни:
усвоения теоретического материала;
сформированности учебно-языковых и нормативных (произносительных, грамматических, орфографических, пунктуационных) умений и навыков;
сформированности коммуникативных умений и навыков.
Оценка устного ответа
Развернутый устный ответ ученика должен представлять собой связное, логически последовательное сообщение на предложенную тему, показывать умение учащегося применять определения языковых понятий и соблюдать нормы русского литературного языка.
При оценке ответа прежде всего учитываются:
1) степень осознанности изученного;
2) подтверждение теоретических сведений примерами;
3) полнота ответа;
4) фактическая точность;
5) правильность речи;
6) логичность и точность речи.
Критерии и показатели оценки устного ответа
-----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+---------------
¦ ¦ ¦Подтверждение ¦ ¦ ¦ Логичность ¦ ¦
¦Балл¦ Осознанность ¦теоретических ¦ Полнота ¦ Фактическая ¦ и точность ¦ Правильность ¦
¦ ¦ ¦ сведений ¦ ¦ точность ¦ речи ¦ речи ¦
¦ ¦ ¦ примерами ¦ ¦ ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 1 ¦Воспроизводит ¦Примеры ¦Отрывочно ¦При ¦Излагает ¦Речь изобилует¦
¦ ¦материал ¦привести не ¦воспроизводит ¦воспроизведении ¦беспорядочно ¦ошибками ¦
¦ ¦неосознанно ¦может ¦незначительную¦материала делает ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦часть ¦ошибки в ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦материала ¦формулировках ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦определений и ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил, ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦искажающие их ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦смысл ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 2 ¦Не может ¦Примеры ¦Воспроизводит ¦При ¦Излагает ¦Делает ¦
¦ ¦обосновать своих ¦привести ¦незначительную¦воспроизведении ¦непоследовательно ¦многочисленные¦
¦ ¦суждений ¦не может ¦часть ¦материала делает ¦ ¦речевые ¦
¦ ¦ ¦ ¦материала ¦ошибки в ¦ ¦ошибки; не ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦формулировках ¦ ¦исправляет при¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦определений и ¦ ¦указании на ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил ¦ ¦них ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 3 ¦Не может ¦В приведении ¦Воспроизводит ¦При ¦Излагает ¦Делает ¦
¦ ¦доказательно ¦примеров ¦материал ¦воспроизведении ¦непоследовательно ¦незначительное¦
¦ ¦обосновать свои ¦затрудняется ¦частично ¦материала ¦ ¦количество ¦
¦ ¦суждения ¦ ¦ ¦допускает в ¦ ¦речевых ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦определении ¦ ¦ошибок; не ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦понятий и ¦ ¦исправляет при¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦формулировке ¦ ¦указании на ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил ¦ ¦них ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦неточности, ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦которые не может ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦исправить при ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦указании на них ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 4 ¦Демонстрирует ¦В приведении ¦Воспроизводит ¦При ¦Излагает с ¦Делает речевые¦
¦ ¦понимание основных ¦большей части ¦материал в ¦воспроизведении ¦нарушениями ¦ошибки, ¦
¦ ¦положений, без ¦примеров ¦неполном ¦материала ¦последовательности¦которые ¦
¦ ¦глубокого и ¦затрудняется ¦объеме ¦допускает в ¦ ¦исправляет при¦
¦ ¦доказательного ¦ ¦ ¦определении ¦ ¦помощи учителя¦
¦ ¦обоснования ¦ ¦ ¦понятий и ¦ ¦ ¦
¦ ¦суждений ¦ ¦ ¦формулировке ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил недочеты, ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦которые не может ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦исправить при ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦указании на них ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 5 ¦Демонстрирует ¦Теоретические ¦Воспроизводит ¦При ¦Излагает с ¦Делает речевые¦
¦ ¦понимание отдельных ¦сведения ¦основные ¦воспроизведении ¦определенной ¦ошибки, ¦
¦ ¦положений, но ¦подкрепляет ¦положения ¦материла ¦точностью, но с ¦которые ¦
¦ ¦недостаточно ¦примерами из ¦ ¦допускает в ¦недочетами в ¦исправляет ¦
¦ ¦обосновывает свои ¦учебника без ¦ ¦формулировках ¦последовательности¦самостоятельно¦
¦ ¦суждения ¦обоснования ¦ ¦определений и ¦изложения ¦или с помощью ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦правил недочеты, ¦ ¦наводящих ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦большую часть ¦ ¦вопросов ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦которых не может ¦ ¦учителя ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦исправить при ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦указании на них ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 6 ¦Знает и понимает ¦Теоретические ¦Воспроизводит ¦При изложении ¦Излагает в ¦Допускает ¦
¦ ¦большую часть ¦сведения ¦большую часть ¦материала дает ¦основном в ¦отдельные ¦
¦ ¦материала ¦подкрепляет ¦материала ¦определения и ¦соответствии с ¦речевые ошибки¦
¦ ¦ ¦примерами из ¦ ¦формулирует ¦требованиями ¦ ¦
¦ ¦ ¦учебника ¦ ¦правила, допуская¦логичности и ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦погрешности, ¦точности ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦которые ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦исправляет при ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦помощи учителя ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 7 ¦Знает и понимает ¦Теоретические ¦Воспроизводит ¦Излагает ¦Излагает в целом в¦Допускает ¦
¦ ¦материал, может ¦сведения ¦материал в ¦теоретический ¦соответствии с ¦отдельные ¦
¦ ¦обосновать свои ¦подкрепляет ¦целом ¦материал, точно ¦требованиями ¦речевые ¦
¦ ¦суждения ¦примерами из ¦ ¦воспроизводя ¦логичности и ¦недочеты ¦
¦ ¦ ¦учебника ¦ ¦определения и ¦точности ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦правила; ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦допускает ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦несущественные ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦ошибки ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦содержательного ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦характера, ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦которые ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦исправляет с ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦помощью наводящих¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦вопросов учителя ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 8 ¦Демонстрирует ¦Теоретические ¦Воспроизводит ¦Излагает ¦Излагает с ¦Допускает ¦
¦ ¦полное понимание ¦сведения ¦материал ¦теоретический ¦достаточной ¦единичные ¦
¦ ¦учебного материала, ¦иллюстрирует ¦ ¦материал с ¦логичностью и ¦речевые ¦
¦ ¦умение ¦примерами из ¦ ¦несущественными, ¦точностью ¦недочеты ¦
¦ ¦аргументированно ¦учебника и ¦ ¦самостоятельно ¦ ¦ ¦
¦ ¦излагать его ¦самостоятельно¦ ¦исправляемыми ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦подобранными ¦ ¦ошибками ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦единичными ¦ ¦содержательного ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦примерами ¦ ¦характера; ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦точно ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦воспроизводит ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦определения и ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦ ¦ ¦правила ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 9 ¦Демонстрирует ¦Теоретические ¦Полностью ¦Правильно ¦Излагает в ¦Допускает ¦
¦ ¦высокую степень ¦сведения ¦воспроизводит ¦излагает ¦соответствии с ¦единичные и ¦
¦ ¦осознанности ¦иллюстрирует ¦материал ¦теоретический ¦требованиями ¦незначительные¦
¦ ¦материала, умение ¦как примерами ¦ ¦материал, точно ¦логичности и ¦речевые ¦
¦ ¦аргументированно ¦из учебника, ¦ ¦воспроизводит ¦точности ¦недочеты ¦
¦ ¦излагать его ¦так и ¦ ¦определения и ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦самостоятельно¦ ¦правила ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦подобранными ¦ ¦ ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦примерами ¦ ¦ ¦ ¦ ¦
+----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+--------------+
¦ 10 ¦Излагает свободно, ¦Теоретические ¦Исчерпывающе ¦Правильно ¦Излагает в полном ¦Речевых ¦
¦ ¦с высокой степенью ¦сведения ¦воспроизводит ¦излагает ¦соответствии с ¦недочетов не ¦
¦ ¦осознанности и ¦иллюстрирует ¦материал ¦материал, точно ¦требованиями ¦допускает ¦
¦ ¦аргументированности,¦как примерами ¦ ¦воспроизводит ¦логичности и ¦ ¦
¦ ¦делая ¦из учебника, ¦ ¦определения и ¦точности ¦ ¦
¦ ¦самостоятельные ¦так и ¦ ¦правила ¦ ¦ ¦
¦ ¦выводы и обобщения ¦самостоятельно¦ ¦ ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦подобранными ¦ ¦ ¦ ¦ ¦
¦ ¦ ¦примерами ¦ ¦ ¦ ¦ ¦
-----+--------------------+--------------+--------------+-----------------+------------------+---------------
Оценка степени сформированности учебно-языковых умений и навыков
Сформированность учебно-языковых умений и навыков проверяется посредством практических заданий на основе языковой теории.
Критерии и показатели оценки степени сформированности учебно-языковых умений и навыков
-----+---------------------------------------------------------------------
¦Балл¦ Показатели оценки степени сформированности ¦
¦ ¦ учебно-языковых умений и навыков ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 1 ¦Узнает предъявленные в готовом виде языковые явления ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 2 ¦Различает изученные языковые явления; неосознанно выполняет ¦
¦ ¦простейшие задания ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 3 ¦Выделяет среди других изученные языковые явления, указывает их ¦
¦ ¦отдельные признаки; выполняет простейшие задания ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 4 ¦Распознает изученные языковые явления по отдельным признакам; ¦
¦ ¦выполняет несложные задания по образцу ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 5 ¦Осознанно различает изученные языковые явления на основе ¦
¦ ¦совокупности их признаков; выполняет задания по образцу ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 6 ¦Осознанно различает изученные языковые явления на основе сравнения и¦
¦ ¦сопоставления с другими явлениями; свободно выполняет задания по ¦
¦ ¦образцу ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 7 ¦Анализирует и систематизирует языковой материал; выполняет задания ¦
¦ ¦по аналогии ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 8 ¦Свободно анализирует и систематизирует языковой материал с учетом ¦
¦ ¦причинно-следственных связей между явлениями; выполняет задания ¦
¦ ¦аналитико-синтетического характера ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 9 ¦Выполняет действия с языковым материалом на основе обобщения и ¦
¦ ¦систематизации; выполняет задания на трансформацию языкового ¦
¦ ¦материала ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 10 ¦Безупречно выполняет действия со сложным языковым материалом, ¦
¦ ¦демонстрируя высокий уровень знаний, умений, навыков ¦
-----+---------------------------------------------------------------------
Оценка степени сформированности правописных (орфографических и пунктуационных) умений и навыков
Проверка орфографической и пунктуационной грамотности осуществляется с помощью диктанта (словарного, текстового), творческих работ (сочинений, изложений) и тестовых заданий. С их помощью проверяются умения:
по орфографии:
правильно писать слова с изученными орфограммами;
по пунктуации:
расставлять знаки препинания в соответствии с изученными пунктуационными правилами.
Для проверки умения правильно писать слова с изученными орфограммами используется словарный диктант.
Количество слов в словарном диктанте для каждого класса регламентируется Инструкцией о порядке формирования культуры устной и письменной речи в общеобразовательных учреждениях Республики Беларусь.
Критерии оценки словарного диктанта
-----+---------------------------------------------------------------------
¦Балл¦ Количество ошибок ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 1 ¦7 и более ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 2 ¦6 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 3 ¦5 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 4 ¦4 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 5 ¦3 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 6 ¦2 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 7 ¦1 ошибка или 3 исправления на месте орфограммы ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 8 ¦0 ошибок или 1 - 2 исправления на месте орфограммы ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 9 ¦0 ошибок, 1 - 2 исправления не на месте орфограммы ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 10 ¦0 ошибок, без исправлений ¦
-----+---------------------------------------------------------------------
В контрольных текстовых диктантах изучаемые в данной теме орфограммы и пунктограммы должны быть представлены не менее чем 2 - 3 случаями. В диктанте должно быть определенное количество слов с непроверяемыми и труднопроверяемыми написаниями, правописанию которых ученики специально обучались: в V классе - не более 5 слов, в VI - VII - не более 7, в VIII - IX - не более 10, в X - XI классах - не более 12 слов.
В тексты контрольных диктантов включаются те орфограммы и пунктограммы, которые закреплялись на предыдущих уроках.
Общее количество слов в текстовом диктанте для каждого класса регламентируется Инструкцией о порядке формирования культуры устной и письменной речи в общеобразовательных учреждениях Республики Беларусь.
При проверке письменных работ все орфографические и пунктуационные ошибки, допущенные учащимися, исправляются, однако при оценке учитываются не все.
Не учитываются при оценке и не выносятся на поля орфографические и пунктуационные ошибки:
1) на те правила, которые не предусмотрены школьной программой;
2) на еще не изученные правила;
3) в словах с непроверяемыми написаниями, работа над которыми не проводилась;
4) в сохранении авторских знаков препинания.
Не учитываются также описки, искажающие звуковой облик слова, и отдельные неправильные написания, которые появляются у учащихся IV - V классов под влиянием графики другого языка. Данный пункт не распространяется на работы, оцениваемые баллом "10".
Негрубые ошибки считаются за пол-ошибки.
При выведении балла нечетное количество негрубых ошибок округляется в пользу ученика.
Повторяющиеся ошибки (сколько бы их ни было) считаются за одну.
Первые три однотипные ошибки считаются за одну, каждая следующая подобная ошибка учитывается как самостоятельная.
Если в одном непроверяемом слове допущены 2 ошибки и более, то все они считаются за одну.
Два исправления на месте орфограммы (пунктограммы) считаются за ошибку.
При наличии в работе 5 - 7 исправлений не на месте орфограммы (пунктограммы) оценка снижается на 1 балл. При наличии более 7 исправлений - на 2 балла.
Критерии оценки текстового диктанта
-----+---------------------------------------------------------------------
¦Балл¦ Количество ошибок ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 1 ¦Более, чем на 2 балла ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 2 ¦10/0, 9/1, 9/0, 8/2, 8/1, 7/2, 6/4, 6/3, 5/5, 5/4, 4/6, 4/5, 3/7, ¦
¦ ¦3/6, 2/8, 2/7, 1/9, 1/8, 0/10, 0/9 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 3 ¦8/0, 7/1, 7/0, 6/2, 6/1, 6/0, 5/3, 5/2, 4/4, 4/3, 3/5, 3/4, 2/6, ¦
¦ ¦2/5, 1/7, 1/6, 0/8, 0/7 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 4 ¦5/0, 5/1, 4/2, 3/3, 2/4, 1/5, 0/6 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 5 ¦4/0, 4/1, 3/2, 2/3, 1/4, 0/5 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 6 ¦3/0, 3/1, 2/2, 1/3, 0/4 ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 7 ¦2/1, 2/0, 1/2, 1/1, 0/3, 0/2 или 4 исправления на месте орфограмм ¦
¦ ¦(пунктограмм) ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 8 ¦1/0, 0/1 или 3 исправления на месте орфограмм (пунктограмм) ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 9 ¦1 негрубая орфографическая ошибка, или 1 негрубая пунктуационная ¦
¦ ¦ошибка, или 1 - 2 исправления на месте орфограмм (пунктограмм) ¦
+----+--------------------------------------------------------------------+
¦ 10 ¦0/0, допускается 1 - 2 исправления не на месте орфограмм ¦
¦ ¦(пунктограмм) ¦
-----+---------------------------------------------------------------------
В комплексной контрольной работе, состоящей из диктанта и дополнительных (фонетического, лексического, орфографического, грамматического и др.) заданий (не более 4), выставляются две отметки - за каждый вид работы. В классном журнале обе отметки выставляются в одну графу по русскому языку: 8/7, 5/4, 3/3 и т.д.
Критерии оценки дополнительного задания
------+--------------------------------------------------------------------
¦Балл ¦ Степень выполнения заданий ¦
+-----+-------------------------------------------------------------------+
¦1 - 2¦Выполнено менее одного задания из четырех ¦
+-----+-------------------------------------------------------------------+
¦3 - 4¦Выполнено не менее одного задания из четырех ¦
+-----+-------------------------------------------------------------------+
¦5 - 6¦Выполнено не менее двух заданий из четырех (с учетом определенных ¦
¦ ¦погрешностей в оформлении и формулировках) ¦
+-----+-------------------------------------------------------------------+
¦7 - 8¦Выполнено не менее трех заданий из четырех (с учетом определенных ¦
¦ ¦погрешностей в оформлении и формулировках) ¦
+-----+-------------------------------------------------------------------+
¦ 9 ¦Выполнены все задания, при этом допускаются незначительные ¦
¦ ¦погрешности в формулировках или оформлении работы ¦
+-----+-------------------------------------------------------------------+
¦ 10 ¦Выполнены все задания, без погрешностей ¦
------+--------------------------------------------------------------------
Примечание. Орфографические и пунктуационные ошибки, допущенные при выполнении дополнительных заданий, включаются в число ошибок за диктант.
При наличии дополнительных заданий количество слов в тексте может быть сокращено по усмотрению учителя на 20 слов.
Если задание носит творческий характер, то его оценка осуществляется в соответствии с критериями оценки творческих работ.
При оценке результатов учебной деятельности учащихся по русскому языку учитываются текстовые (содержательные), грамматические, речевые, орфографические и пунктуационные ошибки.
Текстовые (содержательные) ошибки
Ошибки, ведущие к нарушению в изложениях и сочинениях основных текстовых признаков, в методике языка принято называть текстовыми. К типичным текстовым ошибкам относятся:
1) подмена темы, основной мысли и авторской позиции первичного текста при написании изложения;
| Стр.1 | Стр.2 | Стр.3 | Стр.4 | Стр.5 | Стр.6 | Стр.7 | Стр.8 | Стр.9 | Стр.10 |
карта новых документов | 
